تابناک زنجان;
وزیر علوم هفته گذشته در سفر خود به زنجان کشور ما را بدلیل آمار بالای تولید مقالات به عنوان دومین کشور جهان با رشد پرشتاب علمی معرفی کرد آنهم در حالی که بنا بر گزارشات متعدد این معیار به پاشنه آشیل اعتبار و حیثیت علمی کشور در مجامع علمی دنیا بدل شده است که نمونه آن را در ماجرای نشریه نیچر و افشای مقالات جعلی برخی استادان دانشگاههای معتبر کشور شاهد بودیم.
وزیر علوم هفته گذشته در سفر به زنجان و بازدید از دستاوردهای دانشگاهی و علمی استان در اظهار نظری جالب توجه کشور ما را بدلیل شتاب بالا در تولید مقالات علمی در رتبه دوم کشورهای پرشتاب علمی قرار داد که بررسی این اظهار نظر خالی از لطف نیست.
امروزه در نظام علمی کشور ما تولید دانش مکتوب به عنوان نشانه ای از پیشرفت علمی و تولید دانش تلقی می شود ، البته چند سالی است که این شاخص اندازه گیری تنها برای افراد خارج از محیط های معتبر است و امروزه حتی دانشجویان مقاطع ابتدایی نیز به این واقعیت پی برده اند که نظام تولید مقاله در کشور ما نظام سالمی نیست.
بطور مثال چندی قبل نشریه معتبر نیچر در اطلاعیه ای با تقلبی و جعلی خواندن چندین مقاله ارسالی برخی از اساتید دانشگاههای معتبر کشور زمینه هتک حیثیت جامعه علمی کشور را فراهم کرد.
داستان از این قرار بود که گویا برخی از اساتید برای کسب امتیار و ارتقاء دست به جعل و سرقت محتوا زده و با ارسال مقاله و کسب پذیرش آنها از امتیازات قانونی آن در کشور بهره برده بودند که ناگاه ناشر بین المللی به کسب اطلاع از این اقدام شروع به اطلاع رسانی در این باره می کند.
خوشبختانه نهادهای متولی مانند دانشگاه علوم پزشکی در اقدامی قابل تقدیر خبر از برخورد جدی با این اساتید دادند اما نمی توان کتمان کرد که این مشکل ریشه دار تر از آن است که تنها به این مورد خلاصه شود.
امروز اگر سری به میدان انقلاب تهران یا خیابانهای اطراف تمام دانشگاههای کشور بزنید کسب و کارهای فراوانی را مشاهده می کنید که با دریافت مبالغی اقدام به تولید مقالات علمی در حوزه های مختلف می کند!
حتی جالب است که این کسب و کارها در کنار مقاله اقدام به دریافت و انجام سفارش تولید پایانامه ، تز دکترا و حتی تالیف کتاب به نام سفارش دهنده می کند که بررسی آنها نشان از فسادی گسترده در نظام علمی کشور دارد.
با اندکی تحقیق در می یابیم که اولید مقاله کنفرانسی در این مراکز از حداقل 300 هزار توامان شروع شده و برای مقالات ISI به بالاتر از یک میلیون تومان نیز می رسد.
متاسفانه برای سالها ارتقاء علمی اساتید وابسته به چاپ مقالات بوده است و این تازام به تولید مقاله برای ارتقاء سریع تر موجب شده است که در طول این سالها برخی از افراد سودجو با جعل و سرقت علمی و یا حتی داده سازی های کذب پله های ترقی را به سرعت در ساختار علمی کشور طی کنند!
بطور مثال در دنیا بی سابقه است که یک استاد دانشگاه 500 یا بلکه بالاتر مقاله ISI داشته باشد اما این امر در کشور ما طبیعی جلوه می کند!
از سوی دیگر تاکید بر مقاله نویسی موجب شده است تا بخش عمده ای از مقالات که بیش از 99 درصد آنها را تشکیل می دهد فاقد کاربرد در صنایع داخلی می باشند و بنا بر اظهار یکی از مقامات مسئول از هر 1000 مقاله ISI کمتر از یک مورد به تجاری سازی و تولید محصول می انجامد که این خود نشان دهنده بی خاصیت بودن روند تولید دانش در حوزه منافع ملی است.
خوشبختانه وزیر علوم در بخش دیگری از اظهارات خود به نقل از «ایرانا» به اصلاح آئین نامه ارتقای اساتید کشور اشاره کرده و اظهار داشته است: تا پیش از این اساتید علاوه بر فعالیت های آموزشی و امور جاری می توانستند امتیاز ارتقای سطح را با انتشار مقاله در نشریات بین المللی ثبت کنند.
فرهادی افزود: در آیین نامه جدید علاوه بر انتشار مقالات در نشریات و مجله های معتبر بین المللی چاپ و تالیف کتاب، ارتباط با صنعت، تولید پژوهش های کیفی و فناورانه، ارتباط نزدیک با صنعت، راه اندازی شرکت های دانش بنیان و تولید محصول از فرصت های کسب امتیاز محسوب می شود.
با توجه به اظهارات وزیر باید امیدوار بود که در آینده ای نزدیک روند انحرافی متکی نمودن ارتقاء علمی به تولید مقاله اطلاح گردد زیرا روند فعلی جز افتخار آماری آنهم همراه با ترس و استرس از افشاء شدن تقلب در بخشی از جامعه آماری مورد استناد کاربردی برای منافع کشور نداشته و تنها موجب هدر رفت زمان جامعه علمی در یک چرخه باطل و زیان ده می شود.
در پایان باید تاکید نمود که اقتصاد دانش بنیان در عرصه اقتصاد مقاومتی متکی به توسعه صنایع دانش بنیان ارزآور و کاربردی است لذا دولت باید بیش از پیش در این عرصه سرمایه گذاری نماید.
- با تابناک زنجان همراه باشید.