سال گذشته مسمومیت ناشی از مصرف قارچ سمی در زنجان و چند استان کشور فرا گیر شد تا جایی که طبق اعلام متخصصان 95 درصد موارد مربوط به افرادی است که قارچ آمانیتا مصرف کرده بودند.
بر این اساس و تدابیر اتخاذ شده از سوی متولیان حوزه سلامت در این استان و ارائه اقدامات درمانی به موقع موجب موجب شد از وقوع حوادث ناگوار و بروز مرگ و میر در این بخش جلوگیری و بیماران بدحال برای خدمات بهتر به مراکز بیمارستانی سایر نقاط کشور اعزام شوند.
در این میان عدم اطلاع رسانی کافی و شناخت واقعی قارچ های واقعی و سمی شمار مبتلایان را به مراتب افزایش داده بود.
** 95 درصد مصرف کنندگان قارچ آمانیتا به کام مرگ می روند
به گفته عضو هیات علمی دانشکده دارو سازی زنجان، طبق مطالعات انجام گرفته، پنج هزار نوع قارچ در دنیا شناسایی شده که از این تعداد 100 نوع آن دارای سم بوده که از این تعداد نیز پنج تا 6 نوع آن کشنده هستند.
دکتر سید جمال حسینی درگفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: معروف ترین قارچ سمی دنیا آمانیتا نام دارد که مطالعات انجام گرفته نشان می دهد در صورت مصرف، 95 درصد موارد فرد را به کام مرگ می کشاند و دوز کشندگی آن یک دهم میلی گرم بر کیلوگرم است.
این متخصص سم شناسی اظهار داشت: هر کلاهک قارچ آمانیتا حاوی 10 تا 15 میلی گرم سم آماتوکسید می باشد که عامل بروز عوارض کبدی و مرگ می باشد.
وی اضافه کرد: بر این اساس امکان تشخیص قارج سمی و قارچ خوراکی وجود ندارد و اغلب مردم با حضور در دامان طبیعت و مشاهده این نوع ماده تصور می کنند که مصرف آنها هیچ نوع عارضه ای ندارد.
حسینی ادامه داد: بطور معمول مصرف قارچ سمی تا بروز علائم آن 6 تا 10 ساعت و شروع علایم شدید مسمومیت نیز 24 تا 48 ساعت بطول می کشد و در این میان اقدامات درمانی بهنگام تاثیر بسزایی دارد.
وی خاطرنشان کرد: مسمومیت با قارچ با نشانه هایی از قبیل تهوع، استفراغ، اسهال (عوارض گوارشی) همراه است و درموارد مسومیت با قارچ آمانیتا علاوه بر مشکلات حاد گوارشی و عوارض کبدی و کلیوی شدیدی را برای فرد مصرف کننده بدنبال دارد.
این عضو هیات علمی دانشکده داروسازی زنجان ادامه داد: قارچ ها برای رشد به آب و هوایی مرطوب تا حدودی معتدل تا گرم نیاز دارند و در این میان بارندگی های مداوم نیز در افزایش رویش بیشتر آنها اثرگذار است.
حسینی به مردم توصیه کرد: در صورت حضور در دامان طبیعت و مشاهده انواع قارچ از مصرف آنها خودداری کرده چه بسا می تواند عوارض ناخوشایندی را بر ارگان های مختلف بدن به همراه داشته باشد.
این متخصص خاطر نشان کرد: مسمومیت با قارچ آمانیتا بعد از شروع علایم گوارشی در ساعات اولیه بعد مصرف (6 تا 10 ساعت) و بروز عوارض گوارشی در بازه زمانی 24 تا 48 ساعته، یک فاز تاخیری بهبودی ظاهری دیده می شود که در مدت یاد شده رساندن فرد به بیمارستان و شستشوی معده و تجویز پاد زهرها می تواند در درمان فرد مسموم بسیار کمک کننده باشد.
حسینی افزود: بر این اساس هر چقدر فرد مسموم شده با این نوع قارچ سریع تر به اورژانس و یا پزشک مراجعه کند، شستشوی معده و تجویز پادزهر نیز می تواند بهبودی کامل را به همراه داشته باشد.
وی یادآوری کرد: در غیر اینصورت هر گونه تاخیری، به بروز عوارض سمیت کبدی و کلیوی ناشی از مسمومیت با آمانیتا را نشان خواهد داد که در این صورت نیاز به جراحی های پیوند کبد و و در مواردی به مرگ نیز منتهی می شود.
** شهروندان زنجانی از مصرف قارچ های خودرو خودداری کنند
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی زنجان گفت: با توجه به گزارش های مسمومیت ناشی از مصرف قارچ های خود رو در طبیعت در سال های گذشته، یکی از انواع قارچ های عامل مسمومیت در کشور از جنس و گونه Amanita virosa بود که تا حدودی به قارچهای خوراکی شباهت داشته و حتی می تواند در کنار آنها در محل رویش وجود داشته باشد.
دکتر اصغر جعفری افزود: بر این اساس برای پیشگیری و مقابله با مسمومیت های ناشی از مصرف قارچ های خود رو و سمی از مصرف قارچ های خود رو در طبیعت، بویژه قارچ هایی که در کنار تنه درختان (به ویژه درختان خشک شده) می رویند خودداری شود.
وی اظهار داشت: علاوه بر آن شهروندان از قارچ های جمع آوری شده توسط افراد عادی و یا قارچ هایی که به صورت فله ای با منشا نامشخص عرضه مب شوند، خودداری کرده و در این میان تنها قارچ هاییی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوزهای سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت، درمان و پزشکی می باشند، مصرف کنند.
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی زنجان ادامه داد: شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی و گیاه شناسی امکان پذیر بوده و بنابراین به توصیه های برخی از افراد در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ به هیچ وجه توجه نکنید.
وی اضافه کرد: برخی از روش ها و معیارهای سنتی مانند: تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، یا وجود حشرات دراطراف قارچ و محل رویش قارچ، معیار علمی متقن و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست.
** قارچ را خام مصرف نکنید
جعفری افزود: برخی از سموم موجود در قارچ های سمی، مقاوم به گرما بوده و فرآیندهای آماه سازی غذا مانند، کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن و یا بخار پز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در قارچ نیست.
وی اظهار داشت: در صورت بروز علایم و نشانه های گوارشی (تهوع، استفراغ و اسهال) به صورت تاخیری (12-4 ساعت پس از مصرف خوراکی قارچ)، هر چه زودتر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی سم شناسی بالینی و مسمومیت ها منتقل کنید.
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی زنجان ادامه داد: در مواردی که علائم گوارشی بصورت تاخیری (با فاصله بیش از 6 ساعت از مصرف قارچ) رخ دهد، این دسته از قارچ ها سمیت به مراتب بیشتری دارند و علت اصلی نارسایی حاد کبدی و مرگ تعدادی از هموطنان در سال های گذشته نیز همین مسئله بوده است.
وی یادآوری کرد: انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی مسمومیت ها، امکان درمان موفقیت آمیز را افزایش می دهد و هر گونه تاخیر در این امر موجب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار می شود.
رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی زنجان ادامه داد: بنابراین با مشاهده علایم و نشانه های بالینی اولیه به ویژه از نوع تاخیری در فردی با سابقه مصرف خوراکی قارچ ، از هرگونه خوددرمانی و درمان علامتی پرهیز کرده و بیمار را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل کنند.
وی یادآوری کرد: در صورت امکان، نمونه باقی مانده قارچ مصرف شده توسط بیمار را برای شناسایی و ارایه به کادر پزشکی، به همراه داشته باشید.
به گفته جعفری ، طی بهار سال گذشته 169 نفر در این استان بر اثر مصرف قارج سمی مسموم شدند که از این تعداد 2 نفر در بیمارستان لقمان تهران بستری شدند و سایر بیماران پس از دریافت خدمات درمانی بصورت بستری و سرپایی ترخیص شده اند.
به گفته این مسئول، خوشبختانه با اقدامات بهنگام و انجام اقدامات درمانی مورد فوتی و یا مستعد پیوند کبد در این استان گزارش نشد.