دو روز پیش (دوشنبه ۲۷ خرداد) و تنها در حالی که ۲۰ روز به پایان فرصت ۶۰ روزه ایران به سایر طرف‌های حاضر برجام به ویژه اروپایی‌ها مانده است، خبرنگاران رسانه‌های گروهی از راکتور تحقیقاتی آب سنگین و همچنین مجتمع مجهز و پیشرفته تولید آب سنگین خنداب اراک بازدید کردند. در حاشیه این بازدید «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام کرد «شمارش معکوس برای عبور ایران از سقف ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی سازی شده آغاز شده و تا ششم تیر (۲۷ ژوئن) ما از این میزان عبور خواهیم کرد.
به گزارش «تابناک»؛ این اقدام ایران، یعنی نزدیک شدن به اولین گام از کاهش تعهدات در قبال بی عملی طرف‌های مقابل برجامی و نقض مکرر برجام از سوی آنها پس از خروج آمریکا از این معاهده بین المللی؛ آنها را وادار به واکنش کرده است تا جایی که حتی مقامات ارشد آمریکایی هم که یک سال است از برجام خارج شده اند و عملا صلاحیتی برای اظهارنظر در این خصوص ندارند، نسبت به اعلام شمارش معکوس از سوی ایران برای عبور از سقف تولید ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی سازی شده، واکنش نشان بدهند.
اروپایی‌ها هم در این خصوص واکنش‌هایی از خود نشان دادند و «فدریکا موگرینی» نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی بلافاصله بعد از اعلام خبر تحقق بخشی از اقدامات ایران برای کاهش میزان تعهدات برجامی اش در گام نخست، برای گفت‌وگو با مقامات آمریکایی به ویژه «مایک پمپئو» وزیر خارجه ایالات متحده، راهی این کشور شد. همچنین خبر آمده است که وزیران خارجه تروئیکای اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) قرار است برای رایزنی و گفت‌وگو با مقامات جمهوری اسلامی پیرامون مسائل مبتلا به برجام راهی کشورمان بشوند.
بازدید‌های اخیر نمایندگان رسانه‌های گروهی از تأسیسات اتمی کشورمان بخش زیادی از حقایق هسته‌ای را روشن می‌کند و می‌تواند منجر به آشنایی بیشتر اذهان و افکار عمومی با این مسأله استراتژیک و مهم بشود. تنها بیان بخشی از حقایق درباره این موضوع هرچند با رعایت ملاحظات امنیتی و توجه به مسائل سری می‌تواند از طرفی مردم را با این حقیقت و واقعیت آشنا بسازد که چرا داشتن انرژی پاک اتمی و مشتقات و فرآورد‌های ناشی از آن می‌تواند تا این اندازه مهم باشد و در بخش‌های مهم صنعتی، علمی، اقتصادی، تحقیقاتی، دارویی و درمانی گره گشا شود.
نشستن پای سخنان و استدلال‌های دانشمندان هسته‌ای کشورمان که جهاد بزرگی در این عرصه کرده اند و افتخارات ملی و بین المللی بسیاری را برای کشور به ارمغان آورده اند، می‌تواند این مهم را به اثبات برساند که اولا موضوع هسته‌ای تنها آنچه برخی می‌گویند برای یک یا چند مصرف خاص مثل تولید برق و امثال آن نیست و دستیابی به این انرژی و مشتقات و فرآورد‌های آن می‌تواند به جهش بزرگ علمی، صنعتی و اقتصادی کشور بینجامد. همین موضوعات نیز از دلایل بسیار جدی مخالفت کشور‌هایی نظیر آمریکا و حتی برخی کشور‌هایی مرتجع منطقه با داشتن این علم، صنعت و تکنولوژی توسط ایران است.
اجازه بدهید با ذکر یک مثال در این رابطه توضیح بدهیم. قیمت این روز‌های نفت خام از بشکه‌ای ۶۱ تا ۶۳ دلار متغیر است. اگر بخواهیم حجم بشکه‌های نفتی را دقیق محاسبه کنیم به عدد ۱۵۸،۹ لیتر می‌رسیم که این موضوع نشان از این واقعیت دارد که حجم بشکه‌های نفت حدودی همان ۱۵۹ لیتر است. حالا این را در نظر بگیرید که لیتر واحد حجم است. از نظر حجمی یک لیتر معادل ۱۰۰۰ سانتی متر مکعب است. ۱ litre = ۱۰ cm x. ۱۰ cm x. ۱۰ cm = ۱۰۰۰ cm^۳ یک لیتر آب یک کیلوگرم وزن دارد. چگالی روغن کمتر از آب است. به همین دلیل روغن روی آب می‌ایستد. چگالی روغن تقریبا ۹۰ درصد چگالی آب است؛ بنابراین، چگالی روغن ۰.۹ کیلوگرم در لیتر هست. ۰.۹ kg oil = ۱ litre oil پس ۰.۹ کیلوگرم روغن معادل یک لیتر است. اگر یک کیلوگرم روغن داشته باشیم حجم آن ۱.۱ لیتر خواهد بود.
با تمام این مفروضات، ما عدد یک لیتر را معادل همان یک کیلو محاسبه می‌کنیم تا بتوانیم مطلب را دقیق‌تر برای مخاطب جا بیندازیم. با این فرض ما ۱۵۹ لیتر یا عدد تقریبی ۱۵۹ کیلو نفت را هم اکنون به رقمی نزدیک به کمی بیش از ۶۱ دلار به فروش می‌رسانیم. آنهم با تمام محدودیت‌ها و ملاحظات. محدودیت‌ها از آن جهت که آمریکا هر وقت دلش می‌خواهد نفت ما را شامل تحریم‌های ظالمانه و قلدرمآبانه خود قرار می‌دهد و برای جایگزینی نفت ما هم از توان وجود این ماده آن هم تنها به صورت خام از کشور‌هایی نظیر عربستان و امارات که آنها را «گاو شیرده» منطقه هم خوانده است، بهره می‌گیرد.
از طرف دیگر، به واسطه همین تحریم هم ما را از دسترسی به ادوات و ابزارآلاتی که کمک می‌کند بیش از این چیزی که امروز در کشور توان آن را داریم، نسبت به تهیه فرآورده‌های نفتی و مشتقات آن محروم می‌سازد تا بتوانند به وسیله چند کشوری که قدرت و توان تکنولوژیک در این عرصه دارند، نفت را به صورت خام خریداری کرده و با ایجاد ارزش افزوده و بهره وری آن را به چند ده یا چند صد برابر قیمت به کشور‌های دیگر از جمله کشور‌هایی که استحصال کننده اصلی و دارای ذخایر غنی نفت در دنیا هستند، بفروشند.
ملاحظات هم از این جهت که تمام دانشمندان متفق القول بر این عقیده اند که استفاده از این انرژی فسیلی حد و مرزی دارد و شاید تا چند ده سال دیگر شاهد تخلیه بسیاری از منابع ذخیره‌ای این حوزه باشیم و کمتر از یک یا حداکثر دو قرن دیگر، شاهد وجود ذره‌ای از نفت در لایه‌های مختلف زمین به واسطه توسعه و گسترش استفاده بی حد و حصر آن نباشیم؛ لذا کشور‌های مختلف دنیا از جمله کشور‌های صنعتی یا آن‌هایی که در حال صنعتی شدن هستند، به طور جدی دنبال جایگزینی این موضوع هستند.
با همه این ملاحظات و مفروضات باید توجه داشته باشیم که ایران اکنون به یکی از معدود کشور‌های دنیا تبدیل شده که فناوری هسته‌ای را در داخل خود بومی ساخته و دانشمندان زیادی هم تربیت کرده است که در عین وجود سال‌های سال تحریم‌های ظالمانه و سخت گیرانه توانسته اند به انرژی هسته‌ای دست یافته و حتی در برخی بخش‌های به یکی از کشور‌های طراز اول دنیا در این حوزه تبدیل شود؛ حالا فرض کنید با همه این‌ها آمریکایی‌ها به همراه برخی کشور‌های دیگر دنیا تلاش می‌کنند هر طور شده جلوی پیشرفت ایران در این حوزه را بگیرند و به بهانه‌های واهی نظیر دسترسی به بمب اتمی، در حالی که مراجع دینی ما از جمله رهبر انقلاب دستیابی به آن را حرام اعلام کرده اند، سایر کشور‌های دنیا را تحریک کنند که مقابل این حرکت بزرگ علمی ایران بایستند.
برگردیم به مثل نفتی. در محاسبه اجمالی که صورت گرفت ما ۱۵۹ لیتر (کیلو) از ذخایر فسیلی ارزشمند کشورمان را با وجود تحریم‌ها و ملاحظاتی که در خصوص آن ذکر شد به قیمت ۶۱ دلار آن هم اگر به دلیل تحریم‌ها بتوانیم دلار آن را به کشور وارد کنیم می‌فروشیم. حالا فرض کنید درباره همین آب سنگینی که اتفاقا در جمهوری اسلامی ایران به لحاظ خلوص یکی از مرغوب‌ترین‌ها در دنیا را تولید می‌کند و البته عدد تولید کنندگان آن هم به انگشتان دو دست نمی‌رسد و قرار بود بعد از برجام مازاد بر موجودی ۱۳۰ تنی ما را برخی کشور‌ها خریداری کنند، شما به ازای هر کیلو آب سنگین عددی معادل ۲۵۰ دلار دریافت کنید، آن وقت چطور در این خصوص فکر خواهید کرد؟
مطابق با گفته‌های دانمشندان هسته‌ای کشورمان، بسیاری از کشور‌های دنیا به خصوص کشور‌های پیشرفته‌ای که با صنایعی سرو کار دارند که از این محصول باید بهره بگیرند، بعد از تجربه استفاده از آب سنگین ایران به مشتریان پر و پاقرص ما تبدیل شده اند و در عین تحریم‌هایی که ترامپ علیه فروش آب سنگین ایران وضع کرده است، همچنان جزو خریداران این محصول هستند که بر این امر هم پافشاری می‌کنند. اما ایران راهکار‌های بهتری برای استفاده از آب سنگین تولیدی در داخل دارد.
دانشمندان هسته‌ای ایران در جریان بازدید نمایندگان رسانه‌های جمعی از سایت هسته‌ای اراک پاسخ شگفت انگیزی برای تحریم‌های یکجانبه ترامپ ودولت آمریکا علیه آب سنگین ایران آماده کرده بودند. آن هم اینکه آنها توانسته اند اکنون در بخش‌های زیادی از جمله دستیابی به مشتقات و محصولات جانبی تهیه شده از آب سنگین به توان فوق العاده‌ای برسند، به نحوی که شاید تمام موجودی ۱۳۰ تنی آب سنگین کشور و حتی تولیدات دیگر آن هم کفاف کارهایی که بعد از این ایران در این زمینه انجام خواهد داد را ندهد.
وقتی قیمت یک کیلو دوتره تولید شده از آب سنگین ایران به ۵۵۰ دلار می‌رسد و در سایر مشتقات تولیدی نظیر استون، اکسیژن ۱۸ و ... نیز همین روند جاری است، چرا ایران باید به سمت خام فروشی آب سنگین برود؟ مگر این تجربه در فروش نفت خام ما را به کجا رسانده است که حالا بخواهیم در این حوزه هم اشتیاق از خود نشان بدهیم؟ بر همین اساس گفته می‌شود با وجود تحریم آمریکا و مشتریانی که برای فروش ۳۰ تن آس سنگین دپو شده ایران در عمان وجود دارند، ایران هیچ علاقه‌ای به فروش این میزان آب سنگین ندارد و در تلاش است که بعد از فرآوری و ایجاد ارزش افزوده، بعد از این نسبت به فروش اینگونه محصولات استراتژیک خود عمل کند.
