به گزارش خبرگزاری تابناک خوزستان، مساله سلامت و بیماری نوعا از جنس مسایل راهبردی و کلیدی هر کشوری است و همیشه چالش اساسی جوامع بوده و هست. بالتبع مسایلی از این دست که جز مسایل راهبردی هستند مستلزم نگاه راهبردی، تفکر راهبردی و مدیریت راهبردی اند.
مدیریت راهبردی (استراتژیک) در حوزه سلامت بعنوان یک شیوه نوین مدیریتی در این حوزه می تواند ضمن افزایش ظرفیتهای موجود, قابلیت‌های مواجهه با بحرانهای آینده سلامتی را افزایش دهد.
البته منظور از مدیریت راهبردی در این نوشتار تنها بکار گیری الفاظ و مفاهیم و تدوین مشتی سند و برنامه های غیر اجرایی و کاغذ بازی نیست بلکه دقیقا بالعکس منظور ایجاد بستری برای جامه عمل پوشاندن به همه آنهاست.
به نظر می‌رسد به دلیل روزمرگی و وجود مشکلات تکراری و چاله ها و دست اندازهای ریز و درشت, نظام سلامت ما گاها بجای اصل به سمت فرع متمایل شده و اولویت ها گاها مغفول می مانند. این همان خلا مدیریت راهبردی و نقشه راه دقیق است
با تحلیل دقیقی از شیوه و ساز و کارهای مدیریت سلامت در دنیا متوجه می شویم که نقشه راه سلامت کشور نیازمند بازبینی عمیق بر مبنای اهداف راهبردی تر و جامعه محور تر می باشد.
امین ترابی پور دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز، در این خصوص به تابناک خوزستان گفت: در حوزه سلامت نیاز به نقشه راهبردی داریم. برای شفاف تر شدن بیان فوق اجمالا چند گزاره کلیدی سیاستگذارانه را مثال می زنم تا جایگاه مدیریت راهبردی و سیاستگذاری عالمانه در حوزه سلامت بیشتر مشخص شود:
1-ارجحیت بهداشت بر درمان
2.کاهش عوارض و خطرات ناشی از خدمات درمانی
3.کاهش فشار مالی ناشی از بیماری بر دوش جامعه
4.بازتعریف خدمات سلامت و پاسخگویی به همه نیازهای سلامتی طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت
5.گره زدن مساله سلامت با تصمیمات سایر بخش های حاکمیتی (تصمیم گیری های با پیوست سلامت)
6.ظرفیت سازی در حوزه سلامت مبتنی بر تعیبن کننده های سلامت
وی افزود: گزاره های بالا از جنس تصمیمات سیاستگذارانه هستند و از این دست گزاره ها بسیار اند که نیازمند طرح و توجه هستند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: چارچوب و ساختار کلی سیستم اصلی ارائه خدمات سلامت (وزارت بهداشت) در کشور از تلفیق بخشهای آموزشی, پژوهشی, بهداشتی و درمانی تشکیل شده است. اینها چهار بخش اصلی وزارت بهداشت کشور ما را تشکیل می دهند. در ظاهر هر بخش رسالت مستقلی دارد و وظایف مشخصی را پیگیری میکند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار داشت: به طور مثال بخش آموزش وظیفه تربیت نیروی بهداشتی و درمانی را بر عهده دارد اما در عمل خروجی آن به صورت بهینه و مطلوبی در خدمت بخش خدمات (بهداشت و درمان) قرار نمی گیرد و عملا آموزش ما یک آموزش پاسخگو به نیاز جامعه نیست و نمی تواند حد مطلوبی از رضایت را ایجاد کند.
وی بیان داشت: مثال واضح برای این ادعا اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع است. در سالهای قبل قرار بود طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع اجرا شود اما بعد از مدتی این طرح مهم با چالشهای مختلف مواجه شد و عملا طرح با محدودیت‌های بسیار مسکوت ماند و فراگیر نشد.
ترابی پور به خلاهای پزشک خانواده اشاره و گفت: یکی از علت های کلیدی این مساله نداشتن نیروهای تربیت شده در قالب پزشک خانواده بود. یعنی ما بدون پشتوانه علمی و آموزشی اقدام به اجرای این طرح کردیم و نتیحه این اقدام صرف زمان و منایع زیاد و خروجی کم بود.
وی ادامه داد: در بخش پژوهش هم رویکرد موجود مشابه بخش آموزش است. اگر یک مطالعه دقیق و عمیق در خصوص مقالات, طرحها و محصولات پژوهشی حوزه سلامت انجام شود خواهیم دید که اولا این تحقیقات عموما تکراری بوده و حاصل یک رقابت نا متعارف بین پژوهشگران برای کسب امتیاز و شهرت علمی است و نتایج کار مبتنی بر نیاز جامعه نیستند و ثانیا تقریبا این تحقبقات (با صرف هزینه های بالا) هیچ سهمی در تصمیم گیری و سیاستگذاری مدیران و سیاستگذاران سلامت ندارند یعنی ما پژوهش را فقط برای پژوهش انجام می دهیم در حالیکه رسالت حوزه پژوهش کشف علم و ارائه طریق برای رفع مسایل مدیریتی است.
عضو دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان داشت: خوب در یک نظام مدیریت بکپارچه و موثر ارائه خدمات سلامت لازم است برای ارائه خدمات بهتر، موثر تر و کم هزینه تر از بخش آموزش و پژوهش به عنوان عقبه و پشتیبان سایر بخشها کمک بگیریم که در عمل این مهم بنا به دلایل پیشگفت به انجام نمی رسد.
وی افزود: لذا چون تفرق و عدم پیوستگی در مدیریت عرضه خدمات سلامت وجود دارد در نتیجه ما خروجی و پیامد مطلوبی هم نخواهیم داشت.
ترابی پور با بیان چند مثال اظهار داشت: چند مثال از این خروجی ها و پیامدهای نا مطلوب در نظام سلامت عبارتند از درمانهای پر هزینه و کم تاثیر، درمانهای تکراری، افزایش رویکرد پزشکی دفاعی، خطاهای پزشکی بالا، تداخلات دارویی خطرساز و پرت منابع و ناکارایی زیاد که هر یک می تواند تاثیر بسیار منفی در نظام سلامت داشته باشد.
وی در پایان اظهار داشت: اگر به دنبال یک سیستم ابتکاری و منسجم برای عرضه خدمات بهینه در کشور هستیم لازم است مدیرت جزیره ای به مدیریت یکپارچه تبدیل شود و ارتباط منطقی بین تصمیمات هر بخش برقرار شود. برای هم افزایی در نظام سلامت به شدت نیازمند ایجاد مدیریت یکپارچه و مبتنی بر شواهد در همه سطوح سیستم ارائه خدمات سلامت (از وزارت بهداشت تا دانشگاه ها) هستیم.
_____________________________________________________________________________________
*گزارش: تحریریه تابناک خوزستان *سردبیر: سمیه همت پور
